Wat is het probleem?

De Nederlandse landbouwsector staat voor grote uitdagingen, waaronder een ernstig verlies aan biodiversiteit, verspilling van hulpbronnen, afhankelijkheid van milieuonvriendelijke productiemiddelen (bijv. pesticiden), risico’s van pesticidengebruik voor de menselijke gezondheid en klimaatverandering. De biodiversiteit wordt bedreigd op grote schaal, inclusief de meest diverse diergroep, namelijk insecten. Bovendien is de economische positie van boeren vaak kwetsbaar, terwijl het grote publiek zowel betaalbaar voedsel als een schoon milieu met grote biodiversiteit eist. Het EU-verbod op milieuonvriendelijke neonicotinoïde insecticiden vereist belangrijke veranderingen in landbouwpraktijken. Er is dus dringend behoefte aan een overgang naar milieuvriendelijke agrovoedselsystemen die gebaseerd zijn op de economische kracht van samenwerking tussen partijen in de landbouwsector en op steun en vertrouwen van maatschappelijke organisaties (Visierapport Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit).

Doelstellingen

CropMix wil de transitie naar robuuste agro-food productie-ecosystemen aanjagen, waarin biodiversiteit en veerkracht het uitgangspunt zijn om externe bedreigingen het hoofd te bieden.

De transitie naar een op ecologie gebaseerde landbouw vereist gelijktijdige veranderingen in ‘hardware’ (biologie, technologie), ‘software’ (kennis, waarden en ideeën) en ‘orgware’ (organisatie, regels, prikkels). CropMix integreert deze dimensies door vragen over alle drie de componenten van innovatie aan de orde te stellen en door middel van een transdisciplinaire benadering. Het is belangrijk om niet alleen wetenschappers, maar ook juist belanghebbenden, zoals boeren, consumenten en ketenpartners, hierbij te betrekken en het onderzoek stevig te verankeren in de samenleving.

Wetenschappelijk onderzoek

Kennis die nodig is om de transitie naar op ecologie gebaseerde landbouw aan te jagen verzamelen we de komende jaren door middel van 22 projecten (20 PhD’s en 2 postdocs), verdeeld over drie werkpakketten. De werkpakketten zijn:

Hieronder een lijst van individuele onderzoeksprojecten van onze PhD-kandidaten per werkpakket.

Figuur: Overzicht van de 22 individuele projecten binnen CropMix, verdeeld over de drie werkpakketten.

Maatschappelijke impact

De algehele maatschappelijke impact die we met ons programma willen bereiken is dat de landbouwsector overstapt op duurzame, op ecologie gebaseerde productiesystemen die de negatieve gevolgen van de huidige conventionele teeltsystemen sterk verminderen. Het gaat dan om het minder kwetsbaar maken van agro-ecosystemen voor milieuomstandigheden zoals extreme weersomstandigheden (droogte of hevige regenval), productiviteitsverlies door verslechtering van de bodemgezondheid, verontreiniging van bodem en water met pesticiden en meststoffen waardoor gezondheidsrisico’s ontstaan, en verlies van biodiversiteit, waaronder verlies van ecosysteemdiensten zoals bestuiving en bestrijding van ongedierte, ziekteverwekkers en onkruid.

De impact die we met ons onderzoek willen bereiken bestaat uit:

1. Het verschaffen van diepgaande kennis over processen in agro-ecosystemen die productiesystemen van gewasmengsels weerbaar maken tegen uitbraken van plagen, ziekteverwekkers en onkruid, verstoringen door omgevingsfactoren, en de efficiëntie van het gebruik van voedingsstoffen en de biodiversiteit verbeteren. Samen met boeren en boerencollectieven gewasmengsels en -combinaties ontwikkelen die rendabel zijn en de huidige teeltsystemen kunnen transformeren.
2. Het verkrijgen van harde data ter ondersteuning van het gebruik van nieuwe succesindicatoren voor productprijzen en productieketens. Door te identificeren hoe biodiversiteit zich herstelt en in welk tempo verschillende landbouwpraktijken van invloed zijn op het herstel, bereiken we dat deze succesindicator effectief kan worden geïmplementeerd in de waardeketen als een middel om duurzame productie van gewassen te stimuleren.
3. Het bevorderen van een diversiteit aan waardeketens die elk hun stappen zetten in duurzame productie. Door te onderzoeken hoe nieuwe bedrijfsmodellen gebaseerd op korte of langere waardeketens, logistieke en technologische uitdagingen implementeren, publieke en/of private financiering van ecosysteemdiensten omvatten en verbonden kunnen worden met verschillende consumenten. We willen variatie bieden in overgangstrajecten naar duurzame productie.
4. Het vergroten van de schaalbaarheid van duurzame, op ecologie gebaseerde productiesystemen door het creëren van publieke bewustwording en institutionele bereidheid in overgangstrajecten naar op ecologie gebaseerde productiesystemen.