Resultaten 2025

Resultaten MoestuinMix 2025

Eén van de doelen van ons experiment was het benutten van kennis van moestuinders die van waarde kan zijn voor de akkerbouw, met name als het gaat om strokenteelt of andere vormen van gewasdiverse teeltsystemen. We vroegen de deelnemers allemaal een keuzegewas te kiezen om te combineren met tuinbonen en ook waarom jullie voor dit gewas kozen.

Hieronder lees je de voorlopige resultaten van 2025. Om de conclusies nog beter te maken, herhalen we het experiment in 2026.

Top 10 keuzegewassen

Hieronder zie je de top 10 van meest voorkomende keuzegewassen van de deelnemers in 2025. Daarachter lees je de meest voorkomende redenen om dit gewas te combineren met tuinbonen.

1. Wortel – Kan tegelijkertijd (vroeg) gezaaid worden met de tuinbonen; tuinboon geeft stikstof en schaduw aan wortel; wortel is een knolgewas, net als rode bieten; de oogst valt iets later dan oogst tuinbonen, waardoor je langer kunt oogsten van hetzelfde stukje grond.
2. Diverse soorten kool (zoals bloemkool, broccoli, sluitkolen, paksoi, koolrabi, etc.) – Wortel/knolgewassen passen bij rode biet; kolen profiteren van de stikstof van de tuinbonen; kolen zijn nog vrij klein zolang de tuinbonen groeien en als de tuinbonen geoogst zijn is er voldoende ruimte voor grote kolen.
3. Peulen, erwten en kapucijners – Worden net als tuinbonen relatief vroeg in het seizoen geoogst, zodat er daarna ruimte is voor andere gewassen zoals uitdijende pompoen; handig in de wisselteelt want allemaal zelfde plantenfamilie (vlinderbloemigen); vergelijkbare bemestingsbehoefte als tuinboon; kunnen beide tegelijkertijd beschermd worden tegen vogelvraat; hogere cultivars houden tuinbonen uit de wind.
4. Uien – Gelijktijdig groeiseizoen met tuinbonen; verjagen mogelijk slakken, luizen en andere plagen; als test om te zien of uien ook natuurlijke vijanden van plagen verjagen.
5. Aardappel – Kan de stikstof van de tuinbonen goed benutten; heeft een gelijktijdig groeiseizoen / vergelijkbare oogsttijd als tuinboon; luizen in de tuinbonen trekken natuurlijke vijanden aan die mogelijk ook gunstig zijn voor plagen in aardappelen; ruimtebesparing.
6. Sla – Gelijk groeiseizoen met tuinbonen.
7. Spinazie – Gelijk groeiseizoen met tuinbonen; resultaten seizoen 2024 wezen op mogelijk positief effect dus wilde een deelnemer het nogmaals testen.
8. Snijbiet – Lijkt op rode bieten; profiteert van stikstof van tuinbonen; makkelijk te telen.
9. Bloemen (veel Oost-Indische Kers en Goudsbloemen) – Vanggewas/lokplant voor plagen (voornamelijk luizen); aantrekken van bestuivers; staat mooi.
10. Kruiden, voornamelijk dille – Verjagen van  plagen/luizen; even hoog als tuinbonen.

Naast deze specifieke redenen werd bij vrijwel elk keuzegewas ook genoemd dat het gewas werd gekozen omdat het paste in het wisselteeltschema of de moestuinplanning of dat het gewoon een probeersel was zonder specifieke reden.

Opbrengst

Welke gewassen zijn een goede buur voor tuinbonen? Om daarachter te komen testten de deelnemers allemaal twee combinaties: tuinboon met rode biet en tuinboon met een gewas naar keuze. Vervolgens hebben zij de opbrengst van de tuinbonen aan ons doorgegeven.

Verschilscore

We hebben voor elke tuin het verschil uitgerekend tussen de opbrengst van de bonen naast rode biet en de opbrengst van bonen naast het keuzegewas. Het verschil hiertussen is de ‘verschilscore’. Per keuzegewas zie je deze scores in de onderstaande grafiek. De groene staven laten gewassen zien waarnaast de bonen het beter deden dan naast rode biet en de rode staven laten gewassen zien waarnaast de bonen het slechter deden dan naast rode biet.

Alle gekozen keuzegewassen waarvan we ook oogstgegevens hebben ontvangen staan in de grafiek. Dit betekent wel dat sommige scores gebaseerd zijn op slechts één of enkele tuinen. Hoe vaak het gewas voorkwam, wordt per gewas aangegeven door middel van de kleine cijfertjes onder de staven in de grafiek. Over het algemeen geldt: hoe lager het getal, hoe onzekerder de uitkomst omdat er te weinig tuinen waren met dat keuzegewas.

Statistische analyse

Wanneer het keuzegewas minimaal 5 keer voorkwam, hebben we een statistische analyse uitgevoerd om te zien welke effecten we kunnen bewijzen. Uit deze toets blijkt dat er 9 gewassen zijn waarnaast de bonen een significant1 betere of slechtere opbrengst geven (aantal peulen) dan de bonen naast de rode bieten. De 9 gevonden significante verschillen zijn gemarkeerd met een * in de grafiek.

Voetnoot: 1) Significant zou je kunnen lezen als ‘betekenisvol’, maar betekent in de statistiek dat we voor 95% zeker weten dat een effect bestaat en dat dit dus geen toeval is.

Goede en slechte buren

Prei lijkt een significant betere buur voor tuinbonen dan rode biet – resulterend in hogere bonenopbrengst – terwijl peulgewassen, wortel, aardappel, knoflook, courgette, bonen, kruiden en bloemen juist een significant slechtere buur zijn voor tuinbonen vergeleken met rode biet.

Opvallend is dat er meer buurgewassen zijn die een slechtere opbrengst van tuinbonen opleveren dan gewassen die een betere opbrengst opleveren van de tuinbonen. Prei is dit jaar het enige gewas dat significant positief scoorde, terwijl peulgewassen (peultjes, doperwten, capucijners), wortel, aardappel, courgette, bonen (stokbonen, snijbonen), kruiden en bloemen slechter scoorden dan rode bieten als buurgewas voor tuinbonen. Het is kennelijk moeilijk om de combinatie rode biet-tuinboon te overtreffen. Bietjes lijken dus zo slecht nog niet als buur voor tuinbonen!

Vergelijking met 2024

Ook opvallend is dat goede buren van vorig jaar (selderij, spinazie en peulgewassen) dit jaar niet zo goed scoren of, in het geval van peulgewassen, zelfs significant slechter dan de combinatie tuinboon-rode biet. Relatief slechtere buren van vorig jaar (bloemen, bonen, uien, wortelen en mais) scoren dit jaar wederom niet goed. Waar courgette vorig jaar nog het beste buurgewas was (hoewel niet significant) is het dit jaar significant slechter dan rode bieten.

De resultaten laten daarnaast zien dat voldoende gegevens belangrijk zijn om betrouwbare conclusies te kunnen trekken. Daarbij moet worden opgemerkt dat alle combinaties vorig jaar werden vergeleken met tuinboon-pompoen, niet met tuinboon-rode biet.

Wil je meer weten over de resultaten van het eerste jaar? Lees hier de resultaten van 2024.

Bestuivers, luizen en natuurlijke vijanden

Resultaten over de bestuivers, luizen en natuurlijke vijanden worden nog geanalyseerd en volgen later.