Op 28 maart was CropMix te gast op De Moestuinbeurs! Op het mooie en zonnige landgoed Middachten gaven Erik H. Poelman en Yvonne Florissen een lezing over hoe we met MoestuinMix een brug proberen te slaan tussen moestuiniers en de professionele landbouw.
Veranderingen in de landbouw
Sinds de jaren ’50 van de vorige eeuw is de Nederlandse landbouw enorm veranderd. Kleinschalige en gemengde bedrijven met wat vee, akkerbouw en een moestuin, maakten plaats voor steeds grootschaligere en geindustrialiseerde bedrijven. Grote monoculturen werden de norm, makkelijk te bewerken met grote machine. Deze monoculturen zijn efficiënt, maar vereisen veel externe input. Ze verminderen de biodiversiteit en daarmee ook de weerbaarheid van de akkers. Binnen CropMix onderzoeken we alternatieven die gebaseerd zijn op ecologische processen.
Gewasdiversiteit centraal
De vraag die staat centraal in CropMix is: Hoe kunnen we in Nederland op een duurzame manier voedsel produceren? Ons onderzoek richt zich op gewasdiversiteit: het combineren van verschillende gewassen op één akker, bijvoorbeeld door strokenteelt. Dit bevordert de biodiversiteit op de akkers en kan helpen ziektedruk te verlaten en natuurlijke bestrijding te stimuleren.
Een veelgehoorde vraag van akkerbouwers die strokenteelt of andere vormen van mengteelt overwegen is: welke gewassen gaan goed samen? Om daarachter te komen schakelen we komend jaar voor de tweede keer de hulp in van ervaren en onervaren moestuiniers om verschillende combinaties te testen in hun eigen moestuin.
Welke bijdrage kunnen moestuiniers leveren?
Moestuiniers hebben veel kennis, vaak opgebouwd door jarenlange ervaring of door uitwisseling met elkaar, juist over het combineren van gewassen. Die kennis kan waarde kan zijn voor de landbouw. Ze kennen de voorbeelden van gewassen die goed samen werken, zoals ui en wortel, en zijn ook gewend om gewassen door elkaar, naast elkaar of verspreid in de tijd op hetzelfde stukje te telen. Al die vormen van gewasdiversiteit zijn voor de huidige landbouw redelijk ongebruikelijk, maar bieden ecologische voordelen.
Via ons citizen science project MoestuinMix proberen we die kennis te vertalen naar bruikbare informatie voor boeren en moestuiniers ook onderling van elkaar te laten leren. De deelnemers van MoestuinMix testen verschillende gewascombinaties. Om te zorgen dat alle locaties met elkaar te vergelijken zijn, hebben we gekozen voor een vaste combinatie met tuinbonen. Vorig jaar testten de deelnemers de combinatie tuinboon met pompoen en een combinatie van tuinboon met een zelfgekozen gewas. Dit jaar testen we de combinatie tuinboon en rode biet en is de tweede combinatie wederom tuinboon met een gewas naar keuze.
Doordat in elke tuin twee combinaties staan met tuinboon, kun je ook binnen de tuin een vergelijking maken. We vergelijken daarbij niet alleen de groei en de opbrengst (oogst), maar enthousiaste deelnemers kunnen ook kijken naar luizen en natuurlijke vijanden en bestuivers. Al die aspecten kunnen we ook vergelijken tussen tuinen. Zitten er op de tuinbonen naast de pompoen bijvoorbeeld meer of minder luizen dan naast spinazie?
Wat leren we ervan?
De moestuiniers laten niet alleen zien welke creatieve combinaties van gewassen mogelijk zijn, maar ook hoe ze presteren in termen van opbrengst en natuurlijke plaagonderdrukking bijvoorbeeld. De moestuiniers testen honderden combinaties. Hoewel sommige combinaties voor boeren misschien niet zo aantrekkelijk zijn, omdat de producten niet makkelijk af te zetten zijn of de teelt arbeidsintensief is, leren we wel welke mechanismes een rol spelen in gewasdiverse teelten. En misschien laat het wel zien dat we verder moeten inzetten op robots om het werk behapbaar te maken voor een boer.
Het grotere plaatje
Hoe schalen we op van de kleinschalige moestuin naar de grootschalige landbouw? Dat is natuurlijk de vraag. De ecologische processen waar een moestuin van profiteert, zoals natuurlijke plaagbestrijding, werken niet meer zo goed in grote monoculturen. Daarom onderzoeken we de komende jaren met behulp van een netwerk van 28 boeren, diverse systeemproeven op de universiteit én moestuiniers hoe deze processen werken en ingepast kunnen worden in de professionele landbouw.
Meer weten? Bekijk onze resultatenpagina.
