Hoe kunnen we in Nederland op een duurzame manier voedsel produceren in de toekomst? Die vraag staat centraal in CropMix, ons vijfjarige onderzoeksprogramma waarin meer dan 70 wetenschappers en 25 akkerbouwers samenwerken. Centraal staat gewasdiversiteit: het combineren van verschillende gewassen op één akker, bijvoorbeeld door strokenteelt. Dit bevordert de biodiversiteit op de akkers en kan ons helpen minder afhankelijk te worden van pesticiden.
Een veelgehoorde vraag van akkerbouwers die strokenteelt of andere vormen van mengteelt overwegen is: welke gewassen gaan goed samen? Om daarachter te komen schakelen we komend jaar voor de tweede keer de hulp in van ervaren en onervaren moestuiniers om verschillende combinaties te testen in hun eigen moestuin.
Aanmelden seizoen 2025
Wil je meedoen aan het experiment in je eigen moestuin? Lees meer informatie en meld je aan via onderstaande knop voor seizoen 2025. Meer informatie over de achtergrond van ons experiment lees je onderaan de huidige pagina.
Vragenlijst goede en slechte buren
Wil je direct al aan de slag? Help ons met het opzetten van het experiment van komend jaar door een paar korte vragen te beantwoorden over wat voor jou goede en slechte buurgewassen zijn.
Zie ook de veelgestelde vragen op de aanmeldpagina.
Resultaten 2024: Slakkeninvasie en eerste resultaten
Het zal niemand ontgaan zijn, dit jaar was er een ware slakkeninvasie. Door het natte weer hebben veel moestuinders last van de slijmerige kruipers die hun (jonge) plantjes opvreten. Bij de moestuinders waarvan de tuinbonen de slakkenplaag hadden weerstaan, diende de volgende plaag zich alweer aan: bladluizen. Gelukkig trokken de luizen ook natuurlijke vijanden aan, zoals lieveheersbeestjes, zoals op onderstaande foto die we van een deelnemer ontvingen.
Veel deelnemers hebben ondanks het moeizame jaar toch mee kunnen doen aan het experiment en gewascombinaties kunnen testen. Achter de schermen werken we momenteel hard aan het analyseren van de eerste resultaten.
Foto: Tuinbonenplant met zwarte bladluizen en lieveheersbeestjes van een deelnemer uit Arnhem.
Achtergrond van het experiment
In Nederland hebben we een heel efficiënt voedselproductiesysteem, maar dit systeem loopt tegen haar grenzen aan. Het huidige systeem, voornamelijk gebaseerd op grote velden met één gewas (monocultuur), heeft ons grote voordelen opgeleverd op het gebied van productie van voedsel, maar veel mensen worden zich steeds meer bewust van de negatieve impact van dit landbouwsysteem op de natuur. Het zorgt voor verlies van biodiversiteit en heeft ons afhankelijk gemaakt van kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen, die schadelijk kunnen zijn voor zowel mensen als de natuur. Bovendien krijgen telers vaak lage prijzen voor hun producten en staat hun beloning vaak niet in verhouding tot hun werk.
Transitie naar meer gewasdiversiteit
Om de transitie naar een duurzamere, op ecologie gebaseerde landbouw, mogelijk te maken slaan zo’n 70 wetenschappers uit verschillende vakgebieden, 25 akkerbouwbedrijven en ruim 30 ketenpartners en belangenorganisaties de handen ineen. In CropMix bestuderen we akkerbouwsystemen waarin gewasdiversiteit centraal staat, zoals strokenteelt, waarbij strookjes van verschillende gewassen naast elkaar groeien. Dit bevordert de biodiversiteit op de akkers en kan ons helpen minder afhankelijk te worden van kunstmest en pesticiden. Dit komt bijvoorbeeld doordat het ene gewas de natuurlijke vijand van de plaag van het andere gewas aantrekt en ziektes zich minder snel verspreiden door een veld.
Maar hoe werkt zo’n gewasdivers systeem en welke voor- en nadelen heeft het? Dat onderzoeken we de komende vijf jaar met ecologen, landbouwkundigen, economen en sociale wetenschappers. Ze onderzoeken ecologische processen op de akkers, maar kijken ook naar de logistiek en verdienmodellen, en ze bestuderen de rollen van verschillende partners in de voedselketen, waaronder ook consumenten.
Wat is het beste gewaspaar?
Een veelgehoorde vraag van telers die strokenteelt of andere vormen van mengteelt overwegen is: welke gewassen gaan goed samen? Het beantwoorden van die vraag vereist het testen van heel veel combinaties, maar we hebben niet genoeg tijd en ruimte om alle interessante combinaties te testen op de proefvelden van de universiteit. Bovendien kunnen we onze deelnemende telers niet voorschrijven wat ze moeten verbouwen.
Gelukkig zijn er in Nederland zijn er veel mensen met een moestuin en waardevolle ervaring en die ons kunnen helpen. In een moestuin groeien vrijwel altijd verschillende gewassen naast en door elkaar, waardoor ze bij uitstek geschikt zijn om verschillende gewascombinaties te testen. Daarom vragen wij moestuiniers door heel Nederland ons te helpen om gewascombinaties te testen en akkerbouwers op weg te helpen. Met dit citizen science project, oftewel burgerwetenschap, verzamelen we in korte tijd veel waardevolle data uit verschillende omgevingen, zoals bodemtype en landschap.
Het experiment
De deelnemers van MoestuinMix testen verschillende gewascombinaties testen met tuinbonen. Vorig jaar testten de deelnemers de combinatie tuinboon met pompoen en een combinatie van tuinboon met een zelfgekozen gewas. Dit jaar testen we de combinatie tuinboon en rode biet en is de tweede combinatie wederom tuinboon met een gewas naar keuze. Ons doel is erachter te komen welke combinaties de teelt van tuinbonen bevorderen en welke processen daarvoor zorgen, zoals groei en weerbaarheid.
MoestuinMix is een burgerwetenschapsproject waarin moestuiniers experimenteren met verschillende gewascombinaties.
In samenwerking met
Over AVVN
Sinds 1928 wroeten we met onze handen in de aarde en komen we op voor de belangen van volkstuinders. De letters AVVN staan voor Algemeen Verbond van Volkstuindersverenigingen in Nederland. Inmiddels heten we AVVN samen natuurlijk tuinieren. Waarom? Onze familie is in al die jaren flink gegroeid. Vandaag de dag helpen we iedereen met een groen hart met natuurlijk tuinieren. Of dat nou in de achtertuin, een buurttuin of in een volkstuin is. Wij delen onze groenkennis en maken samen tuinieren nog makkelijker én leuker.
Meer informatie
Wil je meer weten of heb je vragen? Neem contact met ons op via moestuinmix@wur.nl.
Over MoestuinMix
MoestuinMix is onderdeel van CropMix. Een vijfjarig onderzoeksprogramma naar op ecologie gebaseerde landbouw. Het CropMix-consortium bestaat uit een groot aantal partners en onderzoeksinstellingen.
Wageningen University & Research coördineert CropMix en de experimenten in MoestuinMix.
Voor nieuws en updates, volg CropMix op LinkedIn
MoestuinMix is een samenwerking tussen CropMix en AVVN samen natuurlijk tuinieren.
